αλεξανδρινό Κουαρτέτο

ΙΟΥΣΤΙΝΗ

Στην μεγάλη ηρεμία των βραδιών αυτών του χειμώνα υπάρχει ένα ρολόι: η θάλασσα.

Μίλησα για τη ματαιότητα της τέχνης αλλά δεν είπα καμία αλήθεια για τις παρηγοριες που δίνει.

Με την άσκηση της τέχνης του ο καλλιτέχνης βρίσκει τον ευτυχή συμβιβασμό μ' όλα εκείνα που τον πλήγωσαν ή τον νίκησαν στην καθημερινή του ζωή, όχι για να ξεφύγει απο τη μοίρα του, όπως προσπαθεί να κάμει ο κοινός άνθρωπος, αλλά για να την ολοκληρώσει στη πραγματική της διάσταση - με την φαντασία.

Τρία πράγματα μπορεί κανέις να κάνει με μια γυναίκα, είπε κάποτε η Κλέα. Μπορείς να την αγαπάς, να υποφέρεις γι' αυτήν, ή να την κάνεις λογοτεχνία.

ούτε μπορώ να πώ ότι έβλαψε κανένα. Όμως εκείνους που πλήγωσε περισσότερο τους έκανε ψυχικά πλούσιους. έβγαζε τους ανθρώπους από τους παλιούς εαυτούς των. Ήταν φυσικό αυτό να πληγώνει, και πολλοί παρεξήγησαν τη φύση του πόνου που προκαλούσε. Όχι εγώ.

ότι είναι για την μέρα τα corpora (σώματα), είναι για τη νύχτα για το spiritus (πνεύμα).

άρπαζε την κάθε στιγμή κάθως πετούσε και την αναποδογύριζε για να δείξει την καλή της όψη.

"σκέφτομαι", άρα υπάρχω", που θα μπορούσε να διατυπωθεί περίπου έτσι: "Φαντάζομαι, συνεπώς ανήκω και είμαι ελεύθερος".

Κατάλαβα τότε την αλήθεια για τον έρωτα: ότι είναι κατι απόλυτο που τα παίρνει όλα ή τα χάνει όλα.

('ο,τι κυρίως πρέπει να κάνω είναι να καταγράψω τις εμπειρίες μου όχι στην χρονολογική τους σειρά - γιατί - αυτό είναι ιστορία - αλλά κατα την τάξη που για πρώτη φορά πήραν για μένα σημασία.)

Laurence Durrel, 1961

η τριλογια των επαναστάσεων

ή ''η μουσική του Σύμπαντος''


τα πάντα είχαν ένα όνομα, αλλά ενώ το όνομα δεν ήταν τίποτα χωρίς το αντικείμενο που περιέγραφε, το ίδιο το αντικείμενο αδιαφορούσε παντελώς για το όνομα του, γιατί πολύ απλά δεν το χρειαζόταν, αφού μπορούσε θαυμάσια να υπάρχει και χωρίς αυτό

η γνώση δάσκαλε, πρέπει να γίνει αντίληψη.

τα μεγάλα πάθη και την μεγάλη σοφία δεν είναι πράγματα που μπορεί εύκολα να αντέξει ένας κοινός θνητός.

*Αλμαγέστη: το σπουδαιότερο έργο του Κλαύδιου, αλλιώς, ''Μαθηματική Σύνταξη της Αστρονομίας''.

πιστεύω ότι, αν υπάρχουν αιώνιες αλήθειες, μπορούμε μόνο να τις γνωρίζουμε όχι να τις εκφράζουμε.

η πτολαιμαική αστρονομία είναι ένα τίποτα, όσον αφορά τπ υπαρκτό, και απολύτως βολική για να υπολογίζει το ανύπαρκτο.

πως μπορούμε να δούμε αν δεν έχουμε αντίληψη.

σηκώνω το κεφάλι και κοιτάζω τον έναστρο ουρανό, και λέω: τι είναι αυτές οι λάμψεις? κάποιοι λένε πως είναι πυρσοί που κρατάνε οι άγγελοι, άλλοι οτι είναι τσιμπήματα απο καρφίτσες πάνω στον επουράνιο μανδύα. Άλλοι, πάλι, επιστήμονες, σαν εμάς, λένε πως είναι αστέρια και πλανήτες που συνθέτουν ένα είδος μηχανή, την λειτουργία της οποίας πασχίζουμε να κατανοήσουμε Δεν καταλαβαίνετε, όμως, οτι χωρίς την αντίληψη, όλες αυτές οι θεωρίες είναι απόλυτα ισότιμες Αστέρια ή πυρσοί τι διαφορά έχει, αφου και τα δυο δεν ειναι τίποτα παραπάνω απο μια τιμητική προσφώνηση: οι λάμψεις αυτές συνεχίζουν να φέγγουν, αδιάφορες για τον όνομα που τους δίνουμε. Το βιβλίο μου δεν ειναι επιστήμη, είναι απλώς ένα όνειρο.

έαν θέλετε να μάθετε την αληθεις της φύσης, πρέπει να καταστρέψετε την εικόνα, και όσο πιο πολύ απομακρύνεστε από την εικόνα, τόσο περισσότερο θα πλησιάζετε την ουσία.

Δεν υπήρχε καμιά μουσική στο σύμπαν σου γηραιού αυτού άντρα, παρά μόνο σκόρπιοι ήχοι και σκοποί. Το έργο του Κέπλερ θα ήταν να δώσει σ' αυτό το σύμπαν μορφή, να το κάνει να τραγουδήσει. Γιατί η μουσική που του έλειπε ήταν η αλήθεια.


John Banville,
DOCTON COPERNICUS, 1976
KEPLER, 1981
THE NEWTO LETTER, 1982

εκδόσεις Κεδρος, 2008, μετφρ. Χριστινα - Πηγη Κουτρουμπα

πέρα απο το καλό και το κακό

Η θέληση για αλήθεια, που εξακολουθεί να μας παρασύρει σε πολλά τολμηρά εγχειρήματα, αυτή η περίφημη φιλαλήθεια, για την οποία όλοι οι φιλόσοφοι μέχρι τώρα μίλησαν με σεβασμό: πόσα ερωτήματα δεν έχει ήδη βάλει μπροστά μας αυτή η θέληση για αλήθεια! πόσα παράξενα, ενοχλητικά, αμφίβολα ερωτήματα!

Τι είναι, αλήθεια, αυτό που μέσα μας θέλει την αλήθεια?

"η γνώση για την γνώση" - αυτός είναι ο τελευταίος βρόχος που στήνει η ηθική.

αν έχει κανείς χαρακτήρα, τότε έχει και το τυπικό του βίωμα, που επανέρχεται πάντα.

ο σοφός ως αστρονόμος. - όσο καιρό εξακολουθείς να αισθάνεσαι τ' αστέρια σαν να είναι κάτι "πάνω από σένα", εξακολουθεί να σου λείπει το μάτι του ανθρώπου της γνώσης.

πολλά παγώνια κρύβουν την παγωνίσια ουρά τους απ' όλα τα μάτια - και το λένε αυτό περηφάνια τους.

ο μεγαλοφυής άνθρωπος είναι ανυπόφορος αν δεν διαθέτει τουλάχιστον δύο άλλα πράγματα: ευγνωμοσύνη και καθαρότητα.

ο βαθμός και το είδος της σεξουαλικότητας ενός ανθρώπου ανεβαίνει ως την υψηλότερη κορυφή του πνεύματός του.

τι εννοούσε εκείνος ο θεός που συμβούλευε: "γνώθι σαυτόν!" μήπως εννοούσε: "μην ασχολείσαι πια με τον εαυτό σου! γίνε αντικειμενικός!".

'όταν γυμνάσει κανείς τη συνείδησή του, αυτή μας φιλάει την ίδια στιγμή που μας δαγκώνει.

ο απογοητευμένος μιλά. - "περίμενα αντίλαλους και άκουσα μόνον επαίνους".

μέσω της μουσικής τα πάθη απολαμβάνουντον εαυτό τους.

όποιος νιώθει προκαθορισμένος να κοιτά και όχι να πιστεύει, βρίσκει όλους τους πιστούς υπερβολικά θορυβώδεις και φορτικούς: φυλάγεται απ' αυτούς.

υπάρχει μια αθωότητα στο θαυμασμό: την χει εκείνος που δεν του έχει περάσει από το μυαλό η ιδέα οτι θα μπορούσε να γίνει και ο ίδιος μια μέρα αντικείμενο θαυμασμού.

εκείνος που χαίρεται ακόμη και πάνω στην πυρά, δεν θριαμβεύει πάνω στον πόνο, αλλά στο γεγονός ότι δεν νιώθει πόνο εκεί που περιμένουν πως θα νιώσει.

κάθε αξιοπιστία, κάθε καλή συνείδηση, κάθε μαρτυρία αλήθειας έρχεται μόνο από της αισθήσεις.

στη συναναστροφή με λόγιους και καλλιτέχνες μπορεί κανείς να πέσει έξω από την αντίθετη πλευρά: βρίσκει πίσω από έναν αξιόλογο λόγιο όχι σπάνια έναν μέτριο άνθρωπο, και πίσω από έναν μέτριο καλλιτέχνη συχνά - έναν πολύ αξιόλογο άνθρωπο.

Συμβουλή σαν αίνιγμα. - "αν ο δεσμός δεν πρέπει να σπάσει - πρέπει πρώτα να δοκιμάσεις να τον κόψεις.

όποιος παλεύει με τέρατα, πρέπει να προσέξει να μη γίνει τέρας. κι όταν κοιτάς πολλή ώρα μέσα σε μια άβυσσο, κοιτάει και η άβυσσος μέσα σε σένα

αυτό που γίνεται από έρωτα, συμβαίνει πάντα πέρα απ'το καλό και το κακό

στους σκληρούς ανθρώπους η οικειότητα είναι ντροπή - και κάτι πολύτιμο.

Δεν πιστεύουμε ότι ο έξυπνοι άνθρωποι μπορούν να κάνουν τρέλες: Τι στέρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Friedrich Nietzsche, 1886

persepolis

Marjane Satrapi, 2OOO

henry miller

this then? this is not a book. this is a libel, slander defamation of character. this is not a book, in the ordinary sense of the word. No, this is a prolonged insult, a gob of spit in the face of Art, a kick in the pants to God, Man, Destiny, Time, Love, Beauty...what you will.

twilight hour. Indian blue, water of glass, trees glistering and liquiscent.

there are people who cannot resist the desire to get into a cage with wild beasts and be mangled. They go in even whithout revolver or whip. Fear makes them fearless....

standing there alone and helpless, the door locked, he finds that the lions do not understand his language.

...it is the triumph of the individual over art.

heretofore we had been digging in the dark, with nothing but instinct to guide us.

we had no need for genius - genius is dead. We have need for strong hands, for spirits who are willing to give up the ghost and put on flesh...

in Paris. Everything is raised to apotheosis. The cradle gives up its babes and new ones take their places. You can read on the walls where Zola lived and Balzac and Dante and Strindberg and everybody who ever was anything. Everyone had lived here some time or other. Nobody dies here....

there is a short if atomic frenzy to the activity going on; the more furius the pace, the more diminished the spirit.

we just sit there for hours whithout saying a word. That's a bliss!

my eye, but I' ve been all over that ground - years and years ago. I' ve lived out of my melancholy youth. I don't give a fuck any more what's behind me, or what's ahead of me. I' m healthy. No sorrows, no regrets. No past, no future. The present is enough for me. Day by Day. Today! Le bel aujourd' hui!



Tropic of Cancer Paris, 1934

paul valery

ο κυκλώνας μπορεί να ισοπεδώσει μια πόλη, αλλά δεν μπορεί ν' ανοίξει ένα γράμμα ή να λύσει τον κόμπο αυτόν.

η δημιουργία εμπεριέχει τη ρήξη. στην απαρχή του κόσμου, δύο πράξεις, αυτή του δημιουργού, κι εκείνη του δημιουργήματος ο ένας εγκαθιδρύει το Νόμο, ο άλλος...την ελευθερία.

η συνείδηση απεχθάνεται το κενό.

το Εγώ αποφεύγει κάθε δημιούργημα.
οπισθοδρομεί από άρνηση σε άρνηση. θα μπορούσαμε να ονομάσουμε "Σύμπαν" το σύνολο των πραγμάτων στα οποία το Εγώ αρνείται ν' αναγνωρίσει τον εαυτό του.

τα ωραία τέκνα είναι τέκνα της μορφής τους,
η οποία γεννιέται πριν από αυτά.

ορισμένα έργα δημιουργούνται για το κοινό τους. ορισμένα άλλα δημιουργούν το δικό τους κοινό.

το παρακάναμε περιορίζοντας τη γνώση της γλώσσας στην απλή μνήμη. το να καθίσταται η ορθογραφία σημάδι κουλτούρας είναι σημείο των καιρών και δείγμα ανοησίας.
-
οι εντυπώσεις ενός πιθήκου θα είχαν μεγάλη λογοτεχνική αξία - σήμερα . κι αν ο πίθηκος τις υπέγραφε με ανθρώπινο όνομα, θα τον περνούσαν για ιδιοφυΐα

οι μεγάλοι άνδρες πεθαίνουν δύο φορές, μια φορα ώς άνδρες και μια φορά ως μεγάλοι.

δεν υπάρχει αλήθεια χωρίς πάθος, χωρίς λάθος. θέλω να πώ, κατακτά κανείς την αλήθεια μόνο παθιασμένα.

ο αριθμός των εχθρών μας αυξάνεται στο βαθμό που αυξάνεται η σπουδαιότητα μας.
- το ίδιο συμβαίνει και με τον αριθμό των φίλων μας.

ό,τι είναι ωραίο, ηρωικό, μεγαλόπρεπο, είναι κατ' ουσίαν σκοτεινό, ακατανόητο. ό,τι είναι μεγάλο πρέπει να είναι απρόσμενο.

το ελεύθερο πνευμα απεχθάνεται τον ανταγωνισμό.
παίρνει το μέρος του αντιπάλου του.

ο ειλικρινής φίλος
ποιός θα τολμήσει να πει στο φίλο του: σε είχα εντελώς ξεχάσει.

το εναργές πνεύμα δίνει στους άλλους να καταλάβουν ο,τι αυτό δεν καταλαβαίνει

οι ανόητοι θεωρούν ότι το ν' αστειεύεσαι σημαίνει πως δεν είσαι σοβαρός κι ότι ένα παιχνίδι με τις λέξεις δεν αποτελεί απάντηση.
που οφείλεται αυτή τους η πεποίθηση?
στο γεγονός ότι τους συμφέρει να είναι έτσι τα πράγματα. είναι ζήτημα υψηλής σημασίας, απ' αυτό εξαρτάται η οντότητα τους.

αγάπη σημαίνει να αισθάνεσαι πως παρά τη θέληση σου παραχώρησες στον άλλο ό,τι ήταν μόνο για σένα.

κάνε ό,τι θέλεις αν μπορείς να το υποστείς επ' άπειρο.

είναι αδύνατο να κατανοείς και να τιμωρείς ταυτόχρονα.

πρέπει να είναι κανείς ελαφρός σαν πουλί και όχι σαν φτερό..


σκέψεις και αφορισμοί, μετφρ¨Αλέξανδρος Βέλιος, Ροές 2007 (αποσπάσματα)

ποιος διαβάζει τον James Joyce?

''Τι σημαίνει τελικά να διαβάζει κανείς τον Τζόυς με βοήθημα? τι επιδιώκει? Απάντηση: Να φέρει τη γλώσσα του Ιρλανδού στα μέτρα των δικών του αγγλικών, της δικής του κατανοητής γλώσσας. Στα μέτρα των δικών του Ελληνικών. Στα μέτρα του προσφιλούς του μυθιστορηματικού είδους. Να εξομαλύνει εκλογικευμένα τις τυχόν ανωμαλίες του λόγου, τις ''ασυναρτησίες' του ύφους. Να βρει ένα raison d' etre για τις παραδοξότητες των κομματιασμένων λέξεων, για τις παραβάσεις την σύνταξης. Να ταξινομήσει τα ρέοντα σημαινόμενα σε ένα ντοσιέ ή σε μια εύκαμπτη λεξοθήκη κατά περίπτωση, να πληροφορηθεί για τα ασχολίαστα φιλολογικά δάνεια ώστε να μην τον ξενίζουν πλέον, να ενημερωθεί για τις αποτυπώσεις στο χαρτί, των προθέσεων, των σκέψεων, της ψυχής του συγγραφέα. Να ενημερωθεί, να ξέρει τι τρέχει όταν διαβάζει. Να μην του ξεφύγει κάτι. Να ξέρει που θα ανοίξει διάπλατα τα ρουθούνια για να μυρίσει, πότε θα απλώσει το χέρι για να αγγίξει.
Αυτός ο αναγνώστης δεν τρομάζει με κανένα νεοτερισμό. Ήσυχος. Φτάνει να ξέρει. Με δυο λόγια: δεν θέλει να διαβάσει τον Τζόυς. ''

απο το επίμετρο του Άρη Μαραγκόπολου, Αθήνα, Μάιος 1994, για το ''Giacomo Joyce'', του James Joyce.

όμως αυτό συμβαίνει με όλους τους συγγραφείς. δεν γίνεται να μπεις μέσα στο κείμενο, αν είσαι από πριν ''διαβασμένος''. Χρειάζεται θάρρος για να ξεκινάς ένα ταξίδι στους άγνωστους κόσμους των βιβλίων, ανυποψίαστος. αλλά εκεί έγκειται και όλη η μαγεία. η μαγεία του κειμένου. το άγνωστο που στο τέλος γίνεται οικείο. η προσωπική επαφή με το συγγραφέα και το κείμενο. η δική σου, μοναδική εμπειρία.
ε.

τα βιβλία

Ένα βιβλίο είναι σαν καθρέφτης. Αν το κοιτάξει ένας πίθηκος, μην περιμένετε να φανεί ένας απόστολος.

Georg Christoph Lichtenberg

look at the mirror

Sometimes I feel like throwing my hands up in the air
I know I can count on you

Sometimes I feel like saying, "Lord, I just don't care"
But you've got the love I need to see me through

Sometimes I see that the boy is just too rough
And things go wrong no matter what I do
Now it feels like life is just too much
You've got the love I need to see me through

Sometimes I feel like throwing my hands up in the air
I know I can count on you

Sometimes I feel like saying, "Lord, I just don't care"
But you've got the love I need to see me through

Time after time I say, "Oh Lord what's the use?"
Time after time I say, "This just won't do"
But sooner or later in life the things you love you lose
Just like before, I know I call you

I can't believe my palms, degrading friends of you
I can't believe my fire, oh Lord, what must I do
I can't believe what I caught up, master made me new
But you've got the love I need to see me through

Sometimes I feel like throwing my hands up in the air
I know I can count on you

Sometimes I feel like saying, "Lord, I just don't care"
But you've got the love I need to see me through

You've got the love, yov've got the love, you've got the love
You've got the love, you've got the love, you've got the love

The Source Featuring Candi Staton - You Got The Love

ο λύκος της Στέπας

αποσπάσματα:

όποιος έχει γευτεί εκείνες της μέρες..με τον φριχτό πονοκέφαλο που ριζώνει πίσω απ' τις κόρες των ματιών και σε κάνει σε κανει να καταριέσαι φρικτά κάθε κίνηση του ματιού και του αυτιού από απλή ευχαρίστηση στον πόνο.
όποιος λοιπόν γευτηκε αυτές τις μέρες της κόλασης, είναι ευχαριστιμένος με μέρες κοινές σαν τη σημερινή, και γεμάτος ευγνωμοσύνη κάθεται δίπλα στη ζεστή σόμπα.

κι αν πράγματι ο κόσμος είχε δίκιο, αν αυτή η μουσική στα καφενεία, αν αυτές οι μαζικές διασκεδάσεις, αν αυτοί οι άνθρωποι που είναι ικανποιημένοι με τόσα λίγα, έχουν δίκιο, τότε εγώ έχω άδικο, τότε είμαι τρελλός, τότε είμαι πράγματι ο λύκος της στέπας, όπως συχνά αποκαλούσα τον εαυτό μου, το ζώο που χάθηκε σ' ένα κι ακατανόητο κόσμο, και δεν μπορεί να βρεί μια πατρίδα, αέρα και τροφή.

κάπου μακρυά, σε πράσινες κοιλάδες κάποιοι υγιείς άνθρωποι καλλιεργούσαν σταφύλια και πάταγαν το κρασί για να μπορούν σε διάφορα μέρη του κόσμου, πολύ μακριά απ' αυτούς, μερικόι απογοητευμένοι και σιωπηλοί αστοί, οι αμήχανοι λύκοι της στέπας, να βρίσκουν λίγο κουράγιο και λίγο κέφι μέσα στα ποτήρια τους.

ποιο θυμόταν εκέινο το μικρό λυγερόκορμο κυπαρίσσι ψηλά στο βουνό πάνω απ' το Γκούμπιο, που μια κατολίσθηση το 'χε τσακίσει στη μέση, κι' όμως αυτό κρατήθηκε στη ζωή κι έβγαλε έναν καινούργιο βλαστό? ποιος δικαίωνε την εργατική νοικοκυρα του πρώτου ορόφου και την πεντακάθαρη αρωκαρία της? ποιος διάβαζε τις νύχτες πάνω απ' το Ρήνο τα συννεφογραψίματα της ομίχλης? ο λύκος της στέπας. και ποιος έψαχνε στα χαλάσματα της ζωής του κάποιο νόημα, ποιος υπέφερε το φαινομενικά ανόητο, ποιος ζούσε το φαινομενικά τρελλό, ποιος ήλπιζε μυστικά μέσα στο τελικό χάος να βρεί την αποκάλυψη και την ύπαρξη του θεού?

στα σημάδια του λύκου της στέπας διέκρινες τον άνθρωπο της νύχτας. το πρωί ήταν γι' αυτόν μια άσχημη ώρα, που την φοβόταν και ποτέ δεν του είχε φέρει τίποτα καλό.

όχι, δεν ήταν, για τίποτα που πέρασε δεν ήταν κρίμα. κρίμα είναι μόνο για το σήμερα και το τώρα, για όλες αυτές τις αμέτρητες ώρες και μέρες που έχανα, που υπέφερα μόνο, και οι οποίες ούτε δώρα έφερναν ούτε συγκινήσεις.

είμαι περίεργος να δώ πόσα μπορεί ν' αντέξει ένας άνθρωπος. όταν φτάσω τα όρια της αντοχής, το μόνο που θα κάνω είναι ν' ανοίξω την πόρτα και θά 'χω σωθεί.

ο αστός είναι έτσι απ' τη φύση του, ένα πλάσμα με αδύναμο ζωτικό ένστικτο, φοβισμένο, που φοβάται ακόμα και στον εαυτό του να παραδοθει.

βλέπουμε ότι έχει ισχυρές παρορμήσεις, τόσο για να γίνει άγιος όσο και άθλιος, αλλά λόγω κάποιας αδυναμίας ή αδράνειας δεν κατάφερε να πάρει φόρα και να βγει στο ελεύθερο σύμπαν και παρέμεινε δεμένος στην τροχιά του μητρικού πλανήτη της αστικής κοινωνίας.

να ζείς στον κόσμο σαν να μην ήταν ο κόσμος, να τηρείς τους νόμους κι όμως να είσαι υπεράνω τους, να κατέχεις ''σαν να μην κατέχεις'', ν' απαρνιέσαι σαν να μην ήταν άρνηση.

όμως τα πράγματα στη ζωή δεν είναι τόσο απλά όπως μέσα στη σκέψεις μας κι ούτε τόσο χοντροκομμένα όπως στη φτωχή μας γλώσσα των ηλιθίων.

επειδή είμαι κάτι σαν καθρεύτης σου, γιατί υπάρχει μέσα μου κάτι που σε νιώθει και σου δίνει μια απάντηση. και θα' πρεπε κανονικά, όλοι οι άνθρωποι να είναι τέτοιοι καθρέφτες και να επικοινωνούν έτσι ο ένας με τον άλλο..

'Ερμαν Έσσε, μετάφραση, ελένη φαφουτη, νεφέλη 1988

Julio Cortázar

ιστορία χωρίς ηθικό δίδαγμα

Ένας άνδρας πουλούσε φωνές και λέξεις και πήγαινε καλά, παρόλο που συναντούσε πολύ κόσμο που διαφωνούσε για τις τιμές και ζητούσε να τις κατεβάσει. Ο άνδρας υποχωρούσε σχεδόν πάντοτε, κι έτσι μπόρεσε να πουλήσει πολλές φωνές πλανόδιων πωλητών, μερικούς στεναγμούς που αγόραζαν κυρίες εισοδηματίες, και λέξεις για διαφημίσεις, σλόγκανς, κάρτες επιχειρηματιών κι άλλους τέτοιους εξυπνακισμούς.

Στο τέλος ο άνδρας κατάλαβε ότι είχε φτάσει η ώρα να ζητήσει ακρόαση απ' τον τύραννο της χώρας, που ήταν σαν όλους τους συναδέλφους του, και που τον δέχτηκε περιτριγυρισμένος από στρατηγούς, υπουργούς και φλιτζάνια καφέ.

- Ήρθα να σας πουλήσω τα τελευταία σας λόγια, είπε ο άνδρας. Είναι πολύ σημαντικά γιατί εκείνη τη στιγμή θα τα χάσετε, ενώ αντίθετα σας συμφέρει να τα πείτε όταν θα βρίσκεστε στη δύσκολη αυτή θέση, για να σχηματίσετε αναδρομικά την εντύπωση του ιστορικού πεπρωμένου.

- Μετάφρασε τι λέει, διέταξε ο τύραννος το μεταφραστή του.

- Μιλάει στα αργεντίνικα, Εξοχότατε.

- Στα αργεντίνικα; Και γιατί δεν καταλαβαίνω τίποτα;

- Καταλάβατε πολύ καλά, είπε ο άνδρας. Επαναλαμβάνω ότι ήρθα να σας πουλήσω τα τελευταία σας λόγια.

Ο τύραννος σηκώθηκε όρθιος, όπως συνηθίζεται σ' αυτές τις περιπτώσεις, και, κρύβοντας την ταραχή του, διέταξε να συλλάβουν τον άνδρα και να τον βάλουν στα ειδικά μπουντρούμια που πάντα υπάρχουν σ' αυτά τα κυβερνητικά καθεστώτα.

- Κρίμα, είπε ο άνδρας, ενώ τον παίρνανε. Στην πραγματικότητα θα θελήσετε να πείτε τα τελευταία σας λόγια όταν έρθει εκείνη η στιγμή, και θα σας ήταν απαραίτητο να τα πείτε για να δημιουργήσετε εύκολα την εντύπωση αναδρομικά του ιστορικού πεπρωμένου. Αυτό που εγώ θα σας πουλούσα είναι αυτό που εσείς θα θελήσετε να πείτε. Δεν υπάρχει καμία απάτη. Αλλά αφού δεν δέχεστε το παζάρεμα και δεν θα ξέρετε απ' τα πριν αυτά τα λόγια, όταν έρθει η στιγμή που θα πρέπει να ξεστομιστούν για πρώτη φορά, εσείς φυσικά δεν θα μπορείτε να τα πείτε.

- Γιατί δεν θα μπορώ να τα πω αν είναι αυτά που θα πρέπει να θέλω να πω; ρώτησε ο τύραννος, μπροστά από ένα ακόμη φλιτζάνι καφέ.

- Γιατί ο φόβος δεν θα σας αφήσει, είπε λυπημένα ο άνδρας. Καθώς θα είστε με μια θηλιά στο λαιμό, φορώντας ένα πουκάμισο και τρέμοντας από φόβο κι απ' το κρύο, θα χτυπάνε τα δόντια σας και δεν θα μπορέσετε ν' αρθρώσετε λέξη. Ο δήμιος κι οι παρευρισκόμενοι, μεταξύ των οποίων θα είναι και μερικοί απ' αυτούς τους κυρίους, θα περιμένουν από υποχρέωση, ένα δυο λεπτά, αλλά, όταν απ' το στόμα σας βγει μόνο ένα κλαψούρισμα ανάμεσα στο λόξιγκα και τις ικεσίες συγχώρεσης (γιατί αυτά θα τα αρθρώσετε χωρίς προσπάθεια), θα χάσουν την υπομονή τους και θα σας κρεμάσουν.

Θιγμένοι οι παρευρισκόμενοι, και κυρίως οι στρατηγοί, μαζεύτηκαν γύρω από τον τύραννο για να του ζητήσουν να διατάξει αμέσως τον τουφεκισμό του άνδρα. Αλλά ο τύραννος, που ήταν - χλωμός - σαν - το - θάνατο, τους πέταξε έξω και κλείστηκε σ' ένα δωμάτιο με τον άνδρα για ν' αγοράσει τα τελευταία του λόγια.

Στο μεταξύ οι στρατηγοί κι οι υπουργοί, προσβλημένοι απ' τον τρόπο που τους φέρθηκε ο τύραννος, σχεδίασαν μια εξέγερση και το επόμενο πρωί τον συνέλαβαν ενώ έτρωγε σταφύλια στο αγαπημένο του κιόσκι. Για να μην μπορέσει να πει τα τελευταία του λόγια τον σκότωσαν επί τόπου με μια σφαίρα. Μετά βάλθηκαν να ψάχνουν τον άνδρα, που είχε εξαφανιστεί απ' το κυβερνητικό μέγαρο, και δεν άργησαν να τον βρουν καθώς περιδιάβαινε στην αγορά πουλώντας φωνές στους μικροπωλητές. Αφού τον έβαλαν σ' ένα θωρακισμένο αυτοκίνητο, τον μετέφεραν στη φυλακή και τον βασάνισαν για να αποκαλύψει ποια θα ήταν τα τελευταία λόγια του τυράννου. Καθώς δεν μπόρεσαν να του αποσπάσουν καμιά ομολογία, τον σκότωσαν με κλοτσιές.

Οι πλανόδιοι πωλητές που είχαν αγοράσει απ' τον άνδρα φωνές συνέχισαν να διαλαλούν στις γωνιές, και μία απ' αυτές χρησίμεψε αργότερα σαν σύνθημα της αντεπανάστασης που αποτέλειωσε τους στρατηγούς και τους υπουργούς. Μερικοί, πριν πεθάνουν, σκέφτηκαν λανθασμένα ότι στην πραγματικότητα όλ' αυτά αποτελούσαν μια σειρά από ανόητες παρεξηγήσεις κι ότι οι λέξεις κι οι φωνές ήταν πράγματα που σίγουρα μπορούν να πουληθούν αλλά όχι ν' αγοραστούν, όσο παράλογο κι αν φαίνεται.

Κι όλοι σάπισαν, ο τύραννος, ο άνδρας κι οι στρατηγοί κι οι υπουργοί, όμως οι φωνές αντηχούσαν πότε πότε στις γωνιές.

Ιστορίες των Κρονόπιο και των Φάμα, μτφρ Ελένη Χαρατσή, Αθήνα, Ύψιλον, 1983, σσ. 94-96.

l'amour et le crâne

L'amour est assis sur le crâne
De l'Humanité
et sur ce trône le profane,
Au rire effronté,

Souffle gaiement des bulles rondes
Qui montent dans l'air,
Comme pour rejoindre les mondes
Au fond de l'éther.

Le globe lumineux et frêle
Prend un grand essor,
Crève et crache son âme grêle
Comme un songe d'or.

J'entends le crâne à chaque bulle
Prier et gémir :
- "Ce jeu féroce et ridicule,
Quand doit-il finir ?

Car ce que ta bouche cruelle
Eparpille en l'air,

Monstre assassin, c'est ma cervelle,
Mon sang et ma chair !"

''les fleures du mal'' Charles Baudelaire